Ўзини ўзи банд қилган шахслар учун фаолият турлари кенгайтирилди (рўйхат)
8 июнь куни президент Шавкат Мирзиёев «Тадбиркорлик фаолияти ва ўзини ўзи банд қилишни давлат томонидан тартибга солишни соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» ги қарорни қабул қилди. Бу ҳақда ЎзА хабар берди.
Унга кўра, 1 июлдан бошлаб ўзини ўзи банд қилган шахсларни рўйхатга олиш хабар бериш тартибида ўзини ўзи банд қилган сифатида рўйхатдан ўтганликни тасдиқловчи матрицали штрих код (QR-код) берган ҳолда махсус мобил илова ёхуд солиқ тўловчининг шахсий кабинети орқали амалга оширилади ҳамда вақтинчалик меҳнат гувоҳномаларини бериш тартиби бекор қилинади.
Шу билан бирга, ўзини ўзи банд қилган шахслар 2020 йил учун ижтимоий солиқни ўзини ўзи банд қилган шахс сифатида ҳақиқатда ишлаган вақтидан қатъи назар, базавий ҳисоблаш миқдорининг камида 50 фоизи ҳажмида тўлайди ҳамда ушбу сумма тўлиқлигича бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига йўналтирилади ва ундан келиб чиққан ҳолда якка тартибдаги тадбиркорлар учун ўрнатилган тартибда пенсия ҳисоблаш учун даромад ҳажми аниқланади.
Шунингдек, муайян даврдан ўзини ўзи банд қилган шахслар ёлланма ишчиларни жалб қила олмаслиги ҳамда иш берувчига эга бўла олмаслиги тўғрисидаги талаб сақланиб қолади.
«Солиқ кодексига мувофиқ ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг меҳнат фаолияти натижасида олинган даромадлари жисмоний шахслар жами даромадлари таркибига киритилмайди», — дейилади қарорда.
Бундан ташқари, қарорга биноан Интернет тармоғи орқали хизматлар кўрсатувчи (ишлар бажарувчи) ўзини ўзи банд қилган шахсларга (фрилансинг) қуйидаги ҳуқуқлар берилди:
- кўрсатилган хизматлар (бажарилган ишлар) учун чет элдаги жисмоний ва юридик шахслар — норезидентлардан хорижий валютадаги тўловларни Ташқи савдо операцияларининг ягона электрон ахборот тизимига тегишли маълумотларни киритмаган ҳолда Ўзбекистон Республикасининг банкларидаги ҳисобрақамларига қабул қилиш;
- контракт тузмасдан, келишув тўғрисидаги оммавий таклифни (оферта) қабул қилиш ёки электрон ёзишмалар алмашиш ёхуд ҳисоб-китоб фактураларни (инвойс), шу жумладан, электрон шаклда тақдим қилиш йўли билан чет эллик жисмоний ва юридик шахсларга хизматлар кўрсатиш (ишлар бажариш).
Қарорда қайд этилишича, Давлат солиқ қўмитаси 1 июлга қадар ўзини ўзи банд қилган шахсларни масофадан туриб рўйхатга олиш учун мобил иловани ишлаб чиқиши ва жорий этиши белгиланган. Унда қуйидаги имкониятлар бўлиши назарда тутилади:
- буюртмаларни қабул қилиш ва кўрсатилган хизматлар (товарлар) учун тўловларни амалга ошириш;
- юридик шахсларга хизматлар кўрсатишда (товарларни сотишда) электрон ҳисоб-китоб фактураларни тақдим қилиш;
- мобил илова ёрдамида ихтиёрий асосда даромадлар ва харажатлар ҳисобини юритиш ҳамда ушбу маълумотлардан кейинчалик, шу жумладан, кредит олиш ва (ёки) солиқларни ҳисобдан чиқариш мақсадида фойдаланиш;
- ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг товарларини (ишларини, хизматларини) реклама қилиш;
- кўрсатилаётган хизматлар (товарлар) сифатини баҳолаш ва истеъмолчилар томонидан фикр-мулоҳазалар қолдириш.
Шунингдек, қарорга мувофиқ, якка тартибдаги тадбиркорларни давлат солиқ хизмати органларида ҳисобга қўйиш уларни давлат томонидан рўйхатдан ўтказилаётганда (қайта рўйхатга олинаётганда) тадбиркорлик фаолиятини олиб бориш жойи бўйича амалга оширилади ва уларнинг давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги гувоҳнома унда якка тартибдаги тадбиркорнинг фотосурати акс эттирилган ҳолда берилади.
Мазкур ҳужжатда ўзини ўзи банд қилган шахслар учун назарда тутилган фаолият турлари билан шуғулланувчи, иштирокчилари сони камида уч нафар бўлган оилавий корхоналар айланмадан солиқни белгиланган миқдордан 50 фоизга камайтирилган ставкада тўлаш тартиби белгиланган.
Киритилаётган ўзгартиришлар қаторида, шунингдек, 2021 йилда тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланишни осонлаштириш, шу жумладан, қуйидагиларга имкон яратувчи сервислардан реал вақт режимида фойдаланишга ёрдам берадиган «Бизнес навигатор» ахборот тизимини жорий қилинади. Ушбу тизимда қуйидаги вазифалар бўлиши назарда тутилган:
- тадбиркорлик фаолиятининг тегишли ҳудуддаги рақобатбардош турини танлаш;
- кредит олиш учун зарур бўлган бизнес-режа лойиҳаси ва ҳужжатлар тўпламини шакллантириш;
- тегишли тадбиркорлик фаолияти учун тақдим этилган имтиёз ва преференциялар тўғрисида маълумот олиш;
- тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун кўчмас мулк объектларини танлаш.
Ўзини ўзи банд қиладиган шахслар учун фаолият турлари рўйхати
Адлия вазирлиги қуйидаги ўзини ўзи банд қиладиган шахслар учун фаолият турлари рўйхатини тақдим этди:
1. Уйда репетиторлик қилиш — болалар ва катталар билан таълим фанлари бўйича якка тартибда ҳамда гуруҳ бўлиб машғулотлар ўтказиш.
2. Болаларга қараб туриш ва уларни парвариш қилиш бўйича жисмоний шахсларга кўрсатиладиган хизматлар.
3. Беморлар ҳамда доимий равишда ўзгалар парваришига муҳтож кекса кишиларга қараб туриш ва уларни парвариш қилиш бўйича жисмоний шахсларга кўрсатиладиган хизматлар.
4. Уй хўжалигини юритиш ва уй ишларини бажариш, шу жумладан, турар жойларни тозалаш, овқат пишириш бўйича уй хўжаликларига хизмат кўрсатиш.
5. Хоналарни тозалаш, жизмоний шахс ҳудудини ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш.
6. Уйда жисмоний шахсларнинг мебелларини таъмирлаш ва йиғиш.
7. Жисмоний шахсларга мураккаб бўлмаган умумий қурилиш, қурилиш-таъмирлаш ишлари (бетон қуйиш, бўёқчилик, сувоқчилик ишлари, ғишт ва кафель териш, перфорация, дурадгорлик, чилангарлик ва бошқа умумий қурилиш ишлари).
8. Жисмоний шахсларнинг сантехника ускуналарини майда таъмирлаш ва ўрнатиш.
9. Жисмоний шахсларга квартира ичида (шахсий қурилиш ишларида — уй ичида) электр монтаж ишлари (электр хавфсизлиги бўйича рухсати бўлганда).
10. Деҳқон ва фуқароларнинг томорқа участкаларида ер чопиш ва рекультивация ишлари.
11. Фермер хўжаликлари эгалари буюртмаси бўйича қишлоқ хўжалиги ишлари (қишлоқ хўжалиги ўсимликлари ва ҳайвонларни парвариш қилиш, қишлоқ хўжалиги экинлари ҳосилини йиғиш ва бошқа қишлоқ хўжалиги ишлари).
12. Фуқароларнинг дала-ҳовли ва томорқа участкалари ландшафтини барпо этиш ишлари.
13. Қишлоқ хўжалиги ўсимликларини экиш ва парвариш қилишда, қишлоқ хўжалиги экинлари ҳосилини йиғиб олишда деҳқон ва томорқа участкалари эгаларига ёрдам бериш.
14. Чорва молларини ўтлатиш, уларни парвариш қилиш.
15. Жисмоний шахсларга компьютерларни таъмирлаш ва созлаш, лицензияланган дастурий таъминот ўрнатиш.
16. Буюртмачининг уйида бажариладиган маиший техникани ўрнатиш ва таъмирлаш.
17. Жисмоний шахсларнинг шахсий автомобилларини майда таъмирлаш, уларга аксессуарлар ва автосигнализация ўрнатиш,
ғилофлар ва пол қопламаларини тикиш.
18. Жисмоний шахсларнинг автомобилларини ювиш, автомобиллар кузовларини силлиқлаш.
19. Механизация воситаларини қўлламай, уйда бажариладиган юк ортиш-юк тушириш ишлари.
20. Макулатура, пластик идиш, темир-терсак ва қўшимча хомашё тўплаш.
21. Халқ табобати (лицензияси бўлганда).
22. Хусусий шахсларга бош хизматкор ва консьерж хизматларини кўрсатиш.
23. Шахсий транспортдан фойдаланиб, жисмоний шахсларга товарларни етказиб бериш (юк ташиш бундан мустасно).
24. Бозорлар ва савдо комплексларида майда юкларни араваларда ташиш.
25. Илгари фойдаланилган товарларни сотиб олиш ва сотиш.
26. Велосипедларни таъмирлаш.
27. Ёғоч меъморчилиги (болалар майдончалари ва парк зоналари учун ёғочдан ясалган қурилмалар, ҳайкаллар).
28. Рассомлик.
29. Металл таъмирлаш ишлари (уйда амалга ошириладиган маиший металл буюмларини таъмирлаш (калитларнинг дубликатларини тайёрлаш, соябонларни таъмирлаш, бошқа маиший металл буюмларини оддий таъмирлаш).
30. Уйда попкорн, фрезерда музқаймоқ тайёрлаш ва сотиш.
31. Деҳқон бозорларида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари билан чакана савдо қилиш.
32. Газеталар, журналлар ва китоб маҳсулотлари билан чакана савдо қилиш.
33. Сартарошлик хизматлари, маникюр, педикюр хизматлари.
34. Косметолог хизматлари ва шунга ўхшаш бошқа хизматлар.
35. Уйда кир ювиш ва дазмоллаш хизматлари.
36. Тикув, мўйна, чарм ва трикотаж буюмларни, бош кийимларни ва тўқимачилик галантереяси буюмларини таъмирлаш, аҳолининг якка тартибдаги буюртмаси бўйича тикув ва трикотаж буюмларини, бош кийимларини ва тўқимачилик галантереяси буюмларини тикиш.
37. Газламаларга нақшлар солиш (газламалар ва кийим ашёларини қўлда бўяш, газламаларга, шу жумладан трафаретли босма ва қўлда расм чизиш усули билан расмлар солиш).
38. Аҳолининг якка тартибдаги буюртмалари бўйича пойабзал тикиш, пойабзални таъмирлаш, бўяш ва тозалаш.
39. Якка тартибда дераза ва эшик пардаларини тикиш ва таъмирлаш, каштачилик.
40. Галантерея буюмларини тайёрлаш ва таъмирлаш.
41. Бижутерия ва жевакларни тайёрлаш ва таъмирлаш.
42. Калитлар тайёрлаш.
43. Улчов воситалари тайёрлаш ва ижарага бериш.
44. Гулчамбарлар (шу жумладан, мотам гулчамбарлари), сунъий гуллар, икебана, гул маржонларини тайёрлаш.
45. Тўсиқлар, ҳайкаллар, металлдан ясалган гулчамбарларни тайёрлаш ва таъмирлаш.
46. Кесувчи буюмлар ва асбобларни чархлаш.
47. Аквариум балиқлари, декоратив қушлар ва бошқа ҳайвонларни кўпайтириш ва сотиш.
48. Мусиқа асбобларини таъмирлаш ва созлаш.
49. Видео ва фотосуратга олиш хизматлари.
50. Қадоқлаш ускуналаридан фойдаланмаган ҳолда уй шароитида миллий ширинликлар, қандолат маҳсулотларини тайёрлаш
ва сотиш.
51. Миллий нон ва патирларни тайёрлаш ва сотиш.
52. Салатлар ва тузламаларни тайёрлаш ва сотиш, шунингдек, уй шароитида доналаб сотиладиган таомларнинг айрим турларини тайёрлаш ва ўтириш жойларини ташкил этмасдан ёки маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг қарори билан ажратилган махсус жойларда сотиш.
53. Уйда қуйиб сотиш учун салқин ичимликлар, айрон, гўжа ҳамда қурт тайёрлаш ва сотиш.
54. Тўгараклар ташкил этиш ва юритиш.
55. Тулумни шишириш хизматлари (таксидермик ишлар).
56. Гуллар ва декоратив дарахтлар етиштириш ва сотиш (шу жумладан бонсай санъати).
57. Реклама буклетларини тарқатиш, уйда операторлар томонидан буюртмалар қабул қилиш.
58. Муқовалаш ишлари.
59. Намойишларда кийимлар моделини намойиш қилиш, расмли журналларда, реклама фильмлари ва видео клипларда суратга
тушиш.
60. Экскурсияни ташкил этиш ва ўтказиш хизматлари.
61. Матнни яратиш ва ишлов бериш (копирайтер, рерайтер, SЕО-копирайтер, SЕО-рерайтер, мусаҳҳиҳ, контент-менежер, муҳаррир, е-mail орқали хатларни жўнатиш бўйича мутахассис, спичрайтер, транскрибер ва бошқалар.
62. Мулътимедиа, дизайн ва санъат материалларини яратиш ва ишлов бериш (веб-дизайнер, графика дизайнери, компьютер ўйинлари дизайнери, интерьер дизайнери, ландшафт дизайнери, либослар дизайнери, ретушер, фотоколлажчи, вектор графикаси муҳаррири, архитектор, визуаллаштирувчи дизайнер, маълумот дизайнери, интерфейс дизайнери, техник дизайнер, моушн-дизайнер, баннер ясовчи, нашриёт дизайнери, флешер, 3D-дизайнер, видео муҳаррир, видеооператор, бастакор, овоз режиссёри, аранжировкачи, сухандон, фото муҳаррир ва бошқалар).
63. Дастурий таъминот, ахборот тизимлари, мобил иловалар ва веб-сайтларни ишлаб чиқиш ва техник қўллаб-қувватлаш (дастурчи, дастурий таъминотни синовчи мутахассис, веб-саҳифаларни саҳифаловчи, веб-таҳлилчи, веб-сайтларни оптимизациялаш бўйича мутахассис).
64. Таржима қилиш хизматлари (бадиий адабиётни таржима қилиш, техник таржима, веб-сайтлар, фильмлар, компьютер ва мобил иловалар, тақдимотлар, видео, аудио ва рекламалар таржимаси).
65. Ижтимоий тармоқлардаги фаолият (PR-менеджер, интернет-маркетолог, ижтимоий тармоқларда товарлар (ишлар, хизматлар) уни илгари суриш ва реклама қилиш (SMM), ижтимоий тармоқ саҳифалари администратори, аккаунт-менежер, маркетолог, линк-менежер, таргетолог, контекст-реклама бўйича мутахассис, директолог, медиа режалаштирувчи, SMO мутахассиси).
66. Кадрлар танлаш соҳасидаги фаолият (интернет-лойиҳалар билан ишловчи менежер, фрилансерлар гуруҳи раҳбари, НR-менежер, рекрутер, шахсий ассистент).
67. Онлайн консультация бериш (онлайн-консультант, онлайн-тренер, молиявий маслаҳатчи, вебинар олиб борувчи).
Изоҳ: Ўзбекистон Вазирлар Маҳкамаси ўзини ўзи банд қиладиган шахслар учун фаолият (ишлар, хизматлар) турлари рўйхатига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳуқуқига эга.
Эслатиб ўтамиз, 19 май куни Президент Шавкат Мирзиёев раислигидаги видеоселектор йиғилишида ўзини ўзи банд қилган аҳоли даромад солиғидан озод қилиниши ҳақида айтган эди. Бунда, ўзини ўзи банд қилаётган, қўлида касб-ҳунари бор одамларга муносиб шароит яратиш мақсадида янги тизим жорий этилиши белгиланиб, ўзини ўзи банд қилган 60 дан зиёд касб эгалари даромад солиғидан озод қилиниши маълум бўлганди.
